Stari grad Jajce

Autor: Sedina Mujezinović

Jajačka tvrđava podignuta je na kraškom brdu poviše vodopada rijeke Plive.

Tvrđava Jajce nalazi se iznad grada na nadmorskoj visini od 470m. Nalazi se u kompleksu srednjovjekovnog grada koji datira iz XIII stoljeća. Tvrđava, izgrađena tokom nekoliko vijekova, okružuje arhitektonske ostatke dvorca iz sredine XV vijeka. Pored ulaza u Tvrđavu nalazi se portal s kraljevskim grbom obitelji Kotromanić iz XV stoljeća. To je jedini sačuvani Kraljevski portal u Bosni i Hercegovini.

Jajačka tvrđava  bila je najveća je i najtvrđa u Bosni, pa velikom osvajaču  sultanu Muhamedu El Fatihu nije uspjelo da je osvoji ni nakon što je pokorio cijelu Bosnu. Zapadni tvrđavin bedem  je Travnička kapija. Izgrađena je u XV stoljeću i uz nju je krajem XVII prislonjena Omerbegova kuća. Na istočnom bedemu jajačke tvrđave, nalazi se Banjalučka kapija.

Građena je u nekoliko faza:

U I fazu spada tvrđava, koja se nalazi na samom vrhu brda, iznad sastava Plive i Vrbasa. Pretpostavlja se da je postojala već u XIII stoljeću.

II faza je period vladavine Hrvoja Vukčića Hrvatinića, prelaz iz XIV u XV stoljeće, kada se i prvi put spominje u historijskim izvorima 1396. godine.

U vrijeme Stjepana Tomaša i Stjepana Tomaševića Jajce je kraljevska rezidencija. Zidovi se spuštaju do prirodnih prepreka, sedrenih zidova i obala rijeka.

U IV fazi, za vrijeme ugarske vladavine, cijeli odbrambeni sistem grada je prepravljen i dopunjen.

U V fazi, za vrijeme osmanlijskog imperija (1528.-1878.), grad dobiva konačan oblik. U tvrđavi se tornjevi pretvaraju u bastione i unutar starih srednjovjekovnih zidova podignuti su nasipi i izgrađena barutana, toranj na Džikovcu, mesdžid u tvrđavi, Crkva svete Marije (Jajce) se preinačuje u Džamiju Sulejmana II.

Jajačka tvrđava je proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.